Een roman over Spanje schrijven zonder research ter plaatse te doen: kan dat? Google Maps biedt uitkomst. Als ik een plaats wil beschrijven die van belang is in de roman, klik ik op de kaart en tientallen foto's poppen op. Problematisch wordt het natuurlijk als het heden er beduidend anders uitziet dan het verleden. Zo staat er op het Trocadéroplein in Parijs nu een standbeeld van maarschalk Foch te paard op een hoge, ovalen sokkel, maar dat beeld stond er in 1937 nog niet. Ik heb een gedetailleerde kaart van de wereldtentoonstelling van 1937 waarop je een veel hogere, ronde pilaar ziet, maar ik kan niet zien wat daar bovenop staat. Het zou een standbeeld kunnen zijn, maar zeker geen ruiter. Dan moet je daar maar een beetje omheen kletsen. Mijn personage Pit ziet die ronde pilaar en vergelijkt die met de Eiffeltoren die je vanaf dat punt ook goed kan zien. Of er nog wat op die pilaar staat, kan hij vanaf zijn plek niet zien, dus dan hoef ik er ook niet over te schrijven.
Iets soortgelijks overkwam me in Valencia. Daar is de opening van het antifascistisch schrijverscongres dat in het tweede deel van de roman de centrale plaats van handeling is.
p. 307: "We werden naar het gemeentehuis van Valencia gebracht. Dit ayuntamiento is een in de avondzon flonkerende voormalige kerk met aan weerszijden een koepeltje, diverse barokke elementen en een hoge moderne plint. De sokkels aan de gevel waren leeg – de heiligenbeelden waren eraf getrokken, maar er was nog geen alternatief. Het plein waar het gemeentehuis aan ligt, lijkt wel een verhoogd flaneerpodium, een wonderlijk ding met frivole art deco waterwerken, trappetjes en uitbundige verlichting. Als bezoeker kan je er vermoedelijk uitstekend opgemerkt worden. De tram reed er vlak langs, er was een bloemenmarktje.
Onze chauffeur zette ons netjes voor de grote kerkpoort af. Ik grinnikte besmuikt: het leek me hoopvol dat de opening van het congres plaatsvond in een voormalige kerk, maar ik kon me zo voorstellen dat het flink wat collega’s een ongemakkelijk gevoel zou geven."
Lezers die Valencia kennen, kunnen opmerken dat dit niet overeenkomt met hoe zij het plein in Valencia op hun vakantiefoto's hebben staan. 'Een verhoogd plein met art deco? De schrijver is duidelijk nooit in Valencia geweest.' Dat is zeker waar. Nochtans: er zit veel tijd in om dit te laten kloppen. Het gemeentehuis heeft nu een flink balkon, maar dat dateert uit 1944. En het hele plein is inmiddels onherkenbaar veranderd, het oude plein werd in de jaren vijftig gesloopt. Op de foto hierboven, een toeristische ansichtkaart, staat het plein afgebeeld zoals het was, een ontwerp van architect Javier Goerlich Lleó.